از دانش تا رسانه؛ بازآفرینی هویت و خرد بومشناختی مازندران در مسیر توسعه پایدار - دانشگاه مازندران
از دانش تا رسانه؛ بازآفرینی هویت و خرد بومشناختی مازندران در مسیر توسعه پایدار
- 01 Nov 2025
- کد خبر: 4403452
- 988
یادداشت عضو هیات علمی دانشگاه مازندران با عنوان:
از دانش تا رسانه؛ بازآفرینی هویت و خرد بومشناختی مازندران در مسیر توسعه پایدار
به گزارش روابط عمومی دانشگاه مازندران، دکتر سید قاسم حسنی، عضو هیات علمی دانشکده علوم انسانی و اجتماعی و دانشیار مردمشناسی دانشگاه در یادداشتی با عنوان"از دانش تا رسانه: بازآفرینی هویت و خرد بومشناختی مازندران در مسیر توسعه پایدار" که به مناسبت هفته مازندران و روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه و در آستانه رویداد بزرگ"رسانه و دانشگاه"منتشر شد، به تشریح اهمیت این ایام و پیشینه و جایگاه علم و خردورزی در مازندران پرداخت.
متن کامل این یادداشت را در زیر مشاهده میکنید:
از دانش تا رسانه: بازآفرینی هویت و خرد بومشناختی مازندران در مسیر توسعه پایدار
مقدمه:
هفته مازندران و روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه، فرصتی مغتنم برای تأمل در پیوند سهگانه دانش، رسانه و توسعه هویتی در استان مازندران فراهم میآورد. محور سخنرانی امروز، مفهوم بنیادین هویت و خرد بومشناختی است که بهعنوان قلب تپنده توسعه پایدار، پیوند میان طبیعت، فرهنگ و جامعه را شکل میدهد.
در عصر آنتروپوسن یا صحنه انسانی شدن کره زمین، مرز میان طبیعت و فرهنگ روزبهروز کمرنگتر شده است. جنگلهای هیرکانی و دریای خزر دیگر صرفاً منابع خام اقتصادی نیستند، بلکه بخشی از زیستجهان و بومشناختی فرهنگی هزاران ساله مردم مازندران محسوب میشوند. خرد بومشناختی، محصول تجربه زیسته مردم در تعامل سازگار با محیط است؛ از کشاورزی و شیوههای صید تا معماری بومی و آیینهای فرهنگی، همگی به پایداری اکوسیستم و هویت منطقه کمک کردهاند.
چالش امروز ما، نه کمبود منابع مالی یا فناوری، بلکه شکاف دانایی-ارتباطی میان دانش دانشگاهی و خرد بومی است. دانشگاه و رسانه میتوانند این شکاف را پر کنند: دانشگاه با پژوهش میانرشتهای، مستندسازی دانش بومی و تحلیل علمی، خرد بومشناختی را بازآفرینی میکند و رسانه آن را به زبان مردم بازمیگرداند، در قالب گزارش، مستند، برنامههای رادیویی و شبکههای اجتماعی. با توجه به این امر می توان نکات راهبردی و سیاست گذاری در نظر گرفت.
نکات راهبردی دانشگاه و رسانه
1. اتاق فکر مشترک دانشگاه–رسانه: تحلیل مسایل زیستمحیطی و فرهنگی و ارائه راهکارهای بومی توسعه.
2. کارگاههای علم برای مردم: آموزش خبرنگاران و فعالان رسانهای برای انتقال یافتههای علمی به زبان ساده.
3. شبکهسازی میان دانشگاه، رسانه و جوامع محل: ایجاد ارتباط دوسویه برای بازتاب دغدغههای مردم و ارایه راهحل علمی.
4. تولید محتوای رسانهای هویتمحور: مستند، گزارش و محتوای دیجیتال که خرد و فرهنگ بومی را تقویت کند.
5. سنجش اثرگذاری رسانهها: ارزیابی تاثیر رسانهها بر رفتار اجتماعی، آگاهی زیستمحیطی و پذیرش سیاستهای توسعهای.
در نتیجه، همافزایی دانشگاه و رسانه نه تنها توسعه پایدار را ممکن میسازد، بلکه هویت فرهنگی و خرد جمعی مردم استان را بازآفرینی میکند و الگویی ملی از توسعه آگاهانه، هویتمند و بومشناختی ارایه میدهد. با چنین رویکردی، مازندران میتواند نمونهای شاخص از تعامل علم و رسانه باشد؛ الگویی که در آن توسعه نه به معنای تغییر چهره طبیعت، بلکه به معنای تداوم حیات فرهنگ، خرد و زیستبوم است.
محورهای راهبردی و سیاستگذاری برای همافزایی
علاوه بر نکات راهبردی، باید به همافزایی برای تحقق شعار"از دانش تا رسانه" در سیاستگذاریهای دو نهاد، تغییرات ساختاری تاکید کرد مثلا:
الف: در سطح دانشگاهی...تولید دانش هویتی
1.اولویتبندی پژوهشهای بوممحور: تأسیس دپارتمانهای مطالعات مازندران با رویکرد میانرشتهای(انسانشناسی، محیط زیست، توسعه) با هدف مستندسازی و تحلیل دانش بومی.
2. خروج از برج عاج: تخصیص بودجه و زمان برای برگزاری کارگاههای مشترک علمی با حضور خبرنگاران و فعالان رسانهای برای سادهسازی و بستهبندی دانش دانشگاهی.
ب. در سطح رسانهای ..انتقال آگاهی
1. تعهد به ترویج خرد بومی: رسانهها باید از پوشش صرفا خبری به سمت روایتگری انتقادی و آموزشی حرکت کنند و روایتهای بومیان را به جای گزارشهای دولتی صرف، برجسته سازند.
2. پوشش شفاف منازعات: رسانهها باید با استناد به دادههای دانشگاهی، در مورد منازعات توسعه(مانند طرحهای پرخطر یا آلودگی) شفافیت ایجاد کرده و فضایی برای گفتوگوی علمی-اجتماعی فراهم آورند(صلح در خدمت توسعه).
ج. در سطح سیاستگذاری..همگرایی نهادی
1. ایجاد کارگروه مشترک دایمی دانشگاه-رسانه-توسعه برای رصد چالشهای توسعه استان، ارایه تحلیلهای علمی مشترک و تدوین پیوستهای فرهنگی و زیستمحیطی برای پروژههای بزرگ.
2. ترویج مدلهای مشارکتی: استفاده از قدرت رسانه برای مشروعیت بخشیدن به مدلهای هممدیریتی در جنگل و ساحل، که در آن بومیان از حاشیه به مرکز تصمیمگیری بازگردند.
نتیجهگیری: توسعه آگاهانه و هویتمند
توسعه پایدار در مازندران، تنها زمانی تحقق مییابد که به توسعه هویتی تبدیل شود. این امر، مستلزم آن است که دانشگاه، خرد بومی را از فولکلور به علم زیستی-فرهنگی کاربردی ارتقا دهد. رسانه، این دانش بازآفرینیشده را به زبان قابل فهم و مؤثر، به عامل اصلی تغییر یعنی عموم مردم مازندران، منتقل کند. این همافزایی، مازندران را قادر میسازد تا از یک قربانی توسعه بیمهار، به الگویی از توسعه آگاهانه و هویتمند در شمال ایران بدل شود و اینجاست که علم، در خدمت صلح، هویت و توسعه قرار میگیرد. رویکرد راهبردی دانشگاه و رسانه در قبال خرد بومشناختی باید سه اصل کلیدی را دنبال کند:
1.شناخت: دانشگاهها باید خرد بومشناختی را بشناسند، مستند کنند و در قالب دانش علمی تبیین کنند.
2. آگاهیبخشی: رسانهها باید این خرد را به آگاهی اجتماعی و رفتار عمومی تبدیل کنند
3. پایداری: تعامل پایدار میان این دو نهاد، باید به تولید سیاستهای بومی توسعه بینجامد که ریشه در هویت و فرهنگ مازندران دارد.
دکتر سید قاسم حسنی/دانشیار مردم شناسی دانشگاه مازندران
روابط عمومی دانشگاه مازندران